Hình ảnh Việt Nam xưa & nay

Category: Hà Nội

Loạt ảnh Đô Thị Hà Nội giai đoạn Pháp thuộc

Hà Nội giai đoạn Pháp thuộc qua những bức ảnh xưa cho thấy một đô thị hiện đại được hình thành từ cuối thế kỷ 19 ở bên dòng sông Hồng góp phần tạo dựng một giai đoạn tiếp nối mới trong quá trình phát triển một nền văn minh sông Hồng từ trước đến nay.

Hồ Hoàn Kiếm năm 1940

Toàn cảnh Hồ Gươm và khu phố phía Nam đã hình thành

Nhà Thờ Lớn Hà Nội

Bách hóa tổng hợp (có dòng chữ Grands Magasins Réunis trên cao , nay là Tràng Tiền Plaza)

Buôn bán ở chợ đồng xuân

Phố này bây giờ là Phạm Ngũ Lão, sau Nhà hát lớn, gần đường đê

y Cảnh sát – nay là trụ sở công an ở ngã tư Tràng Thi – Lê Thái Tổ – Bà Triệu

Nhà bán hoa ven hồ góc đường Hàng Khay đối diện Bách hóa Tổng Hợp Hà Nội nay đã bị phá

Dãy phố Hàng Khay sầm uất cửa các hàng

.Phố Hàng Khay toàn cảnh nhìn từ ngã tư Tràng Tiền.

Phố Tràng Tiền 1897

Bà Kiệu nằm ngay trước cổng đền Ngọc Sơn. Nay một phần của ngôi đền này trở thành tượng đài

Rạp chiếu phim đầu tiên của Hà Nội – Palace, tại phố Nguyễn Xí

Đài phun nước Con Cóc nằm cạnh khách sạn Metropole

Cầu Long Biên (1958).

Ga Hà Nội

Khu Đấu Xảo nay là Cung Văn Hóa Hữu Nghị Việt-Xô năm 1923

Nhà đấu xảo (trung tâm thương mại một thời), nay là Cung văn hóa Hữu nghị.

Nhà đấu xảo (trung tâm thương mại một thời), nay là Cung văn hóa Hữu nghị.

Trường Albert Sarraut

Vườn hoa Canh nông, nay là công viên Lê Nin trên đường Trần Phú.

Con phố Ven Sông Hồng nối từ cầu Long Biên đi về phia Nhà Hát Lớn Hà Nội thời đó được coi như tuyến phố thương mại mới

Từ những ngôi nhà cổ đã dần bị Âu hóa

Những mái nhà cổ rồi xuất hiện thay thế dần bởi những mái nhà ngói Tây

Mái nhà cổ phố Hàng Bạc (ảnh chụp năm 1956)_

Mặt tiền các ngôi nhà phố đã được trang trí nhiều nét kiến trúc Pháp thuộc thời đó

Phố Hàng Bạc

Phố Hàng Bạc vẫn còn uốn theo thế đường khi xưa với những mái ngói lô xô.

Phố Hàng Đường (rue du Sucre) những năm cuối 40 đầu 50, đã rõ nét kiến trúc mặt tiền giai đoạn Pháp thuộc.

Phố Hàng Buồm (ảnh chụp năm 1940)_

Phố Hàng Gai với những thay đổi liên tục về phông cách kiến trúc khi những người ở đây kinh doanh tốt nên có tiền để xây mới, sang sửa.

Phố Hàng Gai vẫn đọng lại những nét kiến trúc cổ truyền

Phố Hàng Quạt lúc này vẫn còn giữ được không gian kiến trúc cảnh quan xưa

Phố Mã Mây hay còn được gọi là Phố quân Cờ Đen cũng còn rất nhiều đoạn đặc trưng phố của người bản địa

(36phophuong.vn)

November 1, 2018
Loạt ảnh Hà Nội năm 1959

Hà Nội cách đây hơn 50 năm khác rất nhiều so với Hà Nội của hiện tại. Dù có là người con sinh ra, lớn lên ở Hà Nội, bạn cũng khó có thể nhận ra những con đường, tuyến phố, khu chợ xuất hiện trong ảnh.

Bộ ảnh ghi lại nhịp sống ở Hà Nội năm 1959, do nhiếp ảnh gia Rév Miklós thực hiện.

Rév Miklós (1905-1998) là một nhiếp ảnh gia, ông được xem như “bậc thầy” của trường phái nhiếp ảnh báo chí Hungary. Miklós từng theo học trường Cao đẳng nghệ thuật chuyên nghành thiết kế nội thất, nhưng sau đó ông quyết định theo đuổi đam mê nhiếp ảnh, trở thành phóng viên ảnh tự do.

Ành: Rév Miklós

Nếu bạn cho rằng thật để tưởng tượng cuộc sống ở Hà Nội không có xe máy sẽ ra sao, như thế nào, thì đây, cùng “du lịch về quá khứ” qua bộ ảnh chụp Hà Nội năm 1959 của tác giả Miklós.

Ành: Rév Miklós

Trong chuyến đi tới Hà Nội năm 1959, Miklós đã dành khá nhiều thời gian lang thang, khám phá phố phường, cảm nhận cuộc sống của người dân và ghi lại khoảnh khắc đẹp. Bằng mắt quan sát tinh tế, “bậc thầy” của nhiếp ảnh báo chí đã thu vào ống kính những góc rất đời.

Bộ ảnh gồm cả ảnh màu và ảnh đen trắng, cho độc giả thấy phần nào đặc trưng về văn hóa, kiến trúc, sinh hoạt thường ngày của người Hà Nội thời bấy giờ. Bộ ảnh là tư liệu quý, giúp thế hệ sau được nhìn lại những gì đã qua trong quá khứ.

Theo Phương Lâm/ Đời sống & Pháp lý

June 26, 2017
Ảnh cực chất về cuộc sống ở Hà Nội năm 1992

Cuộc sống ở Hà Nội năm 1992 hiện lên trong ảnh của nhiếp ảnh gia người Australia Peter Charlesworth với những nét đơn sơ, mộc mạc, đánh thức ký ức của nhiều người…

Những chiếc xe lu thế hệ cũ “diễu hành” trên phố Hàng Bài, gần hồ Hoàn Kiếm.

Một chiếc xe bò trên phố Lê Duẩn, gần chợ Cửa Nam. Đây là phương tiện vận tải phổ biến ở Hà Nội đầu thập niên 1990.

Cảnh tượng nhộn nhịp ở phố Lê Duẩn.

Người cảnh sát điều khiển giao thông ở khu phố cổ Hà Nội.

Kiều nữ Hà thành bị cảnh sát tuýt còi cùng chiếc Honda Cub huyền thoại.

Tượng đài lãnh tụ cách mạng V. I. Lê-nin tại vườn hoa Lê-nin.

Những người phụ nữ bán khoai lang trên một con phố vắng.

Khu chợ cóc trước một tập thể cũ.

Nét “quê” của Hà Nội năm 1992.

Những người phụ nữ quẩy đòn gánh ra chợ.

Cậu bé nông dân trên cánh đồng ngoại ô Hà Nội.

Theo KIẾN THỨC

October 23, 2016
Ảnh toàn cảnh ngày giải phóng Thủ Đô Hà Nội 10/10/1954

Ngày 10/10/1954, Hà Nội như bừng tỉnh trong niềm vui của mọi tầng lớp nhân dân cùng sắc màu tươi thắm của lá cờ độc lập.

Bầu không khí rộn ràng, phấn khởi ở Hà Nội khi Việt Minh tiếp quản ngày 10/10/1954 đã được phóng viên ảnh của tạp chí Life ghi lại đầy chân thực.

Ngày 10/10/1954, bên cạnh hình ảnh hùng tráng của những đoàn quân giải phóng Thủ đô, phóng viên Life đã ghi lại nhiều khoảnh khắc bình dị của Hà Nội….

Khung cảnh bên bờ hồ Trúc Bạch.

Người Hà Nội ngồi uống nước bên hồ Trúc Bạch.

Những người Pháp ngồi uống cà phê trên tầng 2 của một hiệu vải ở phố Hàng Đào, Hà Nội ngày 10/10/1954.

Quầy giải khát trên đường Cổ Ngư (nay là đường Thanh Niên) với hồ Trúc Bạch và tháp chuông nhà thờ Cửa Bắc ở hậu cảnh.

Một bà sơ người Pháp chơi đùa với trẻ em tại nhà thờ Lớn Hà Nội.

Một phụ nữ Pháp di dạo bên bờ hồ Hoàn Kiếm, người hầu nữ Việt Nam dắt chó đi theo.

Bà đầm người Pháp chụp hình kỷ niệm ở phố Tràng Tiền trước khi phải rời khỏi Hà Nội.

Nhà thờ Lớn Hà Nội sáng 10/10/1954 vẫn diễn ra thánh lễ.

Những người đạp xích lô chờ khách bước ra từ nhà thờ.

Khoảng sân trước nhà thờ lớn nhìn tầng gác của một tháp chuông.

Một cậu bé Hà Nội câu cá ở giếng Thiên Quang trong khu du tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám

Khuê Văn Các trong Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

Trẻ em học vẽ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám.

Khung cảnh vắng lặng của phố Cầu Gỗ sáng sớm ngày 10/10/1954.

Toàn cảnh khu vực diễn ra lễ hạ cờ của quân Pháp ở thành Hà Nội trước khi lực lượng Việt Minh tiếp quản Thủ đô, tháng 10/1954. Góc bên phải bức ảnh là cột cờ Hà Nội.

Nghi lễ này là một biểu tượng đánh dấu sự chấm hết cho ách thống trị của thực dân Pháp ở Hà Nội.

Các binh sĩ giơ tay chào khi lá cờ của Pháp được hạ xuống.

Lá cờ bắt đầu được gỡ…

…Và cuốn lại trong sự câm lặng của những người lính Pháp đang có mặt tại nơi đây.

Lính Pháp chuẩn bị rút khỏi Hà Nội trước khi quân đội Việt Minh tiến vào.

Lính Pháp rút khói Hà Nội qua đường cầu Long Biên.

Một nhóm lính di chuyển trên cầu Long Biên.

Trái với khung cảnh náo nhiệt nơi Việt Minh tiến vào, người Pháp rời khỏi Hà Nội trong yên lặng.

Tốp lính Pháp di chuyển qua một góc phố tuyệt đẹp của Hà Nội.

Lính Pháp trên một xe quân sự quay đầu lại nhìn đoàn quân Việt Minh đang tiến vào thành phố.

Quân Pháp ở Gia Lâm.

Phụ nữ Hà Nội cầm cờ đỏ sao vàng đứng trên đường tàu điện Ngã Tư Sở chào đón bộ đội Việt Minh về tiếp quản Thủ đô.

Dân chúng tụ họp bên bờ hồ Gươm chờ đợi đoàn quân tiếp quản Thủ đô.

Các chiến sĩ Việt Minh tiến vào thành phố dưới cơn mưa mùa thu lất phất.

Đoàn quân chiến thắng đi qua rạp Đại Nam ở phố Huế .

Đoàn quân chiến thắng đi qua rạp Đại Nam ở phố Huế .

Sự hào hứng của trẻ em Hà Nội trong ngày Thủ đô được giải phóng.

Trẻ em trên phố Hàng Bạc cầm cờ vẫy chào bộ đội Việt Minh.

Trẻ em ở Ngã Tư Sở.

Cở đỏ sao vàng được cắm trên Phủ Thống sứ Bắc Kỳ ở Hà Nội – cơ quan đầu não của thực dân Pháp trên toàn miền Bắc.

Các chiến sĩ Việt Minh biểu lộ niềm vui sau khi tiếp quản Phủ Thống sứ.

Đội quân tiếp quản Thủ đô tập trung tại khu vực bờ hồ Hoàn Kiếm.

Chiếc xe của báo Dân Mới, cơ quan tuyên truyền của Mặt trận Việt Minh liên tỉnh Thanh – Nghệ Tĩnh tham gia vào ngày vui ở Hà Nội.

Vẻ hân hoan của người dân Hà Nội vào ngày được giải phóng khỏi ách thực dân Pháp.

Một hiệu may ở Hà Nội khẩn trương may những lá cờ đỏ sao vàng để chào đón chính quyền mới.

Đoàn quân Giải phóng bước qua bờ hồ Hoàn Kiếm trước sự chứng kiến của hàng nghìn người dân.

Trút gánh nặng trên vai sau một cuộc hành quân dài, các chiến sĩ thể hiện niềm vui chiến thắng.

Hàng trăm người tập trung ở Ngã Tư Sở để hát vang những khúc ca yêu nước.

Trẻ em cũng rất hào hứng ca hát.

Người dân đứng bên đường nhìn quân Pháp rút khỏi Hà Nội.

Một đoàn xe đi qua dãy phố chật kín người.

Trẻ em trên phố Huế tò mò ngắm nhìn các chú bộ đội.

Người dân tụ họp bên một ngôi nhà treo biểu ngữ “Hòa bình vạn tuế”.

Người dân tụ họp bên một ngôi nhà treo biểu ngữ “Hòa bình vạn tuế”.

Một xe tải chợ bộ đội Việt Minh tiến vào Hà Nội.

October 12, 2016
Ảnh hiếm về 36 Phố phường Hà Nội hơn 100 năm trước!

Phố Hàng Mắm chỉ bán mắm, cá khô còn Hàng Đường bán nhiều bánh mứt kẹo giống như hiện nay.

36 phố phường là cụm từ chỉ khu phố buôn bán của Hà Nội hình thành từ hơn 1.000 năm trước và biến đổi mạnh vào đầu thế kỷ 20. Trong ảnh là phố Hàng Mắm xưa. Đó vốn là con đường dân vạn chài gánh các loại mắm từ bên sông Hồng vào phố Hàng Bạc và tỏa đi bán trong khu 36 phố phường. Do mặt hàng này tỏa mùi khó chịu nên sau này, những người gánh dừng lại bán cố định và hình thành nên con phố chuyên bán loại đặc sản này. Trước năm 1900, phố Hàng Mắm chỉ gồm các cửa hàng bán mắm, đồ ướp và cá khô. Đến những năm 1930, nơi đây xuất hiện thêm các cửa hàng bán vại sành, tiểu sành, bia đá, đá mài… Ngày nay, người bán mắm đã chuyển hết vào chợ Hàng Bè, phố Hàng Mắm giữ nguyên tên nhưng chỉ còn những cửa hàng bán mặt hàng sành đá.

Trục đường quan trọng nhất đối với hoạt động thương mại của khu 36 phố phường Hà Nội là đường kè bờ sông, ngày nay là đường Yên Phụ – Trần Nhật Duật – Trần Quang Khải. Một bên đường là các cửa ngõ đi vào khu buôn bán, một bên là sông Hồng luôn đông đúc tàu bè chở hàng từ khắp nơi đổ về. Người Pháp từ khi mới sang đã nhận thấy tầm quan trọng của con đường nên cho xây dựng rất hoành tráng, lấy tên là Đường kè Thương mại (Quai Du Commerce). Đường chạy qua cả ga tàu hỏa đầu cầu Long Biên và bến xe ôtô ở Bến Nứa tại vị trí bến xe buýt Long Biên ngày nay. Sau trận lụt lớn năm 1926, chính quyền mới đắp con đê khiến con đường này bị ngăn cách với sông Hồng.

Khu 36 phố phường còn có tên gọi nôm là “Kẻ Chợ” – cách gọi những nơi tập trung buôn bán ở thời kỳ phong kiến. Đến những năm 1990, cách gọi “Phố cổ Hà Nội” mới dần phổ biến. Trong ảnh là phố Hàng Chiếu, còn được gọi là Đông Hà. Sách Đại Nam Nhất thống chí chép: “Phố Đông Hà bán chiếu trơn”. Nó giống như một đồn lũy hơn là một khu dân cư hay thương mại. Người Hà Nội còn gọi phố này là Phố Mới do nhà cửa đều được xây mới sau trận hỏa hoạn năm 1888. Hàng Chiếu nằm giữa Đồng Xuân và bến sông Hồng nên luôn luôn sầm uất.

Toàn cảnh phố Chợ Gạo xưa. Gạo là nông phẩm quan trọng nhất mà người nông dân sản xuất và cũng đáp ứng như cầu thiết yếu của toàn xã hội. Buôn bán gạo do đó cũng trở nên sầm uất nhất ở một đô thị đang phát triển như Hà Nội đầu thế kỷ 20. Xưa kia gạo được vận chuyển chủ yếu bằng đường sông, vì thế chợ buôn bán gạo được đặt sát bờ sông, ngay giữa sông Hồng và chợ Đồng Xuân đoạn qua Ô Quan Chưởng.

Hàng Bồ xưa tập trung nhiều cửa hàng của người Việt, người Hoa và cả các hãng của Anh, Mỹ và Nhật. Tên gọi Hàng Bồ xuất phát từ việc đây là nơi bán những chiếc bồ bằng mây tre đan. Trên con phố này một thời còn bán các loại tranh Tàu treo ngày Tết và các loại học phẩm. Đây cũng là chốn các ông đồ già Tết đến, trải chiếu ngồi viết chữ thuê.

Thôn Cổ Vũ ở Hà Vĩ (Thường Tín, Hà Đông) có nghề làm đồ gỗ sơn đã lên lập nghiệp ở khu 36 phố phường Hà Nội và hình thành nên phố Hàng Hòm. Nay dấu tích ngôi đền thờ tổ nghề gỗ sơn vẫn nằm trong phố. Xưa kia, hàng năm người dân phố Hàng Hòm vẫn giữ ngày giỗ tổ nghề trùng với lễ hội ở làng quê Hà Vĩ. Nhà cửa trên phố Hàng Hòm vốn đồng dạng với những phố cổ xung quanh, nhưng trong 60 ngày đêm chiến sự cuối năm 1946 đầu 1947, nhà cửa gần như bị phá hủy hoàn toàn, sau đó mới được xây dựng lại.

Phố Hàng Bè xưa nằm sát sông Hồng, vốn là nơi bán các bè gỗ và vật liệu làm nhà. Mặt hàng buôn bán ở đây ngày càng mở rộng sang các loại lâm thổ sản từ miền ngược đưa xuống và hải sản từ miền biển chuyển vào, khi bờ hữu ngạn dần mở rộng so sông bồi cát. Ngày nay, Hàng Bè vẫn là khu chợ nhộn nhịp, nổi tiếng là “chợ nhà giàu” của Phố cổ Hà Nội.

Phố Hàng Trống ban đầu kéo dài suốt từ đầu Hàng Gai đến tận Tràng Thi, bao gồm cả một đoạn nhìn ra hồ Gươm (song song Hàng Khay bây giờ). Phố Hàng Trống như một hành lang nối khu phố cổ với không gian hồ Gươm và gắn với khu trung tâm thương mại của người Âu ở phố Tràng Tiền. Trên phố có nhiều khách sạn, cửa hàng và một số nghề mà thợ khéo từ các nơi tìm đến lập nghiệp như nghề thêu, nghề khảm và đặc biệt là nghề vẽ tranh mang thương hiệu Hàng Trống.

Phố Lò Rèn trước kia là thôn Tân Khai, hình thành từ những người làm nghề sửa chữa nông cụ bằng sắt, gốc làng Canh (Hòe Thị, Từ Liêm) tụ về. Khi sông Tô Lịch chạy qua nơi đây bị lấp, đất làng biến thành phố xá, cư dân đông dần, có cả người làng Hà Từ (Sơn Tây) lên mở lò. Có thời phố còn được gọi là Hàng Bừa vì bán nhiều răng bừa. Khi cầu Long Biên xây dựng, vật liệu cũng như công nghệ chế tác sắt thép được phổ biến, việc tán đinh bu lông đào tạo được nhiều nhân lực bản địa nên nghề rèn phát đạt. Sau này, các công trình xây dựng bắt đầu sử dụng nhiều sắt thép kéo theo cả nghề rèn và nghề buôn vật liệu, vật dụng sắt thép phát triển. Vì thế những phố kế cận với phố Lò Rèn cũng có nhiều nhà mở cửa hàng buôn bán đồ sắt.

Khu 36 phố phường có một con phố ngắn gọi là Hàng Thiếc. Thiếc ở đây được dùng để đúc một số vật dụng như chân đèn, cây nến, lư hương… nhưng chủ yếu vẫn để làm chất liệu hàn ghép các đồ làm bằng kim loại khác. Các cửa hàng ở đây còn sử dụng nhiều phế liệu, chủ yếu là thùng đựng dầu hỏa, để làm thành các vật dụng như chậu, thùng gánh nước… Ở đây còn làm các loại đồ chơi có thể cử động như thỏ đánh trống, con bướm vỗ cánh, tàu thủy chạy bấc dầu hỏa…

Hàng Đường là cái tên có từ trong ca dao xưa. Phố có nhiều cửa hàng mứt kẹo có tiếng và đặc biệt sầm uất vào những ngày giáp Tết Trung Thu hay Tết Nguyên đán. Ngoài đồ ngọt, Hàng Đường còn có nhiều cửa hàng vải vóc của Ấn kiều và cửa hàng tạp hóa của người Hoa.

Phố Hàng Khay nằm ở bờ Nam của hồ Gươm. Khay là món đồ gỗ dùng bày đặt ấm chén uống trà, uống rượu hay những đồ vật gì cần sự sang trọng. Nó đẹp nhờ tài khéo của người thợ khảm trai hay ốc lên mặt gỗ. Làng nghề thợ khảm khay vốn tập trung trên đất bị Tây lấy làm đường Paul Bert (Tràng Tiền). Đoạn đường ngắn này một thời còn gây ấn tượng bởi các cô gái từ làng hoa Ngọc Hà ngồi thành dãy bên phía bờ hồ Gươm.

Nhắc đến khu 36 phố phường Hà Nội không thể không nhắc đến hồ Gươm – Hồ Hoàn Kiếm. Xưa hồ Gươm có tên là “Lục Thủy” gợi lên màu sắc của hồ nước nằm ngay sát phía Nam 36 phố phường Thăn Long xưa.

Tư liệu: Thành phố Toulouse (Pháp) – Ban quản lý Phố cổ Hà Nội

Theo VNE

October 12, 2016
Sông Tô Lịch xưa

Sông Tô Lịch là một con sông nhỏ, chảy trong địa phận thủ đô Hà Nội. Dòng chính sông Tô Lịch khi chảy qua các quận huyện: Thanh Xuân, Hoàng Mai và Thanh Trì còn được gọi là Kim Giang. Sông Tô Lịch là một đường bao của kinh đô Thăng Long xưa, nó là một cạnh của tứ giác nước Thăng Long.

“Tứ giác nước” của Giáo sư Trần Quốc Vượng

Tên sông Tô Lịch tương truyền lấy từ tên một vị thần sống vào thời nhà Tấn đô hộ xứ Giao Chỉ. Đến thời nhà Đường, nơi đây là vị trí xây dựng thành Đại La.

Họa đồ thành Thăng Long thời Lê với sông Nhị chảy ở phía đông, tháp Báo Thiên ở giữa, vương phủ chúa Trịnh chếch ở phía nam tháp, hồ Tây ở phía bắc và thành Thăng Long gồm hai vòng lũy nằm giữa hồ Tây và tháp Báo Thiên

Bản đồ Thăng Long theo Hồng Đức Địa Dư, năm 1490.

Bản đồ Hà Nội cuối thế kỷ 19 trong Đồng Khánh Địa Dư Chí.

Bản đồ thời Lê Vẽ năm Gia Long thứ 9 (1810), Nhị Hà(sông Hồng) số 33, Ngòi Tô Lịch số 35

Bản đồ năm 1873

Tô Lịch vốn từng là một phân lưu của sông Hồng, đưa nước từ thượng lưu ở sông Hồng sang sông Nhuệ. Đến đoạn trung lưu, nó gặp hồ Tây (là dấu tích của đoạn sông Hồng cũ, nằm cạnh Quán Thánh) và một phần nước từ hồ Tây được cung cấp cho đoạn sông từ đó đến hạ lưu. Sách Đại Nam nhất thống chí (soạn giữa thế kỷ 19) đã viết[1]:

Bến cảng nằm ở nơi hợp lưu của sông Tô Lịch và sông Hồng. Cửa ô ngoài cùng bìa phải là vị trí Ô Quan Chưởng (phố Hàng Chiếu) ngày nay.

Cảnh họp chợ ở bến sông.

Sông Tô ở phía Đông tỉnh thành (Hà Nội) là phân lưu của sông Nhị, chảy theo phía Bắc tỉnh thành vào cửa cống thôn Hương Bài, tổng Đồng Xuân, huyện Thọ Xương (cửa sông xưa nằm ở vị trí phố Cầu Gỗ quận Hoàn Kiếm) chuyển sang phía Tây huyện Vĩnh Thuận đến xã Nghĩa Đô ở phía Đông huyện Từ Liêm và các tổng thuộc huyện Thanh Trì, quanh co gần 60 dặm, tới xã Hà Liễu chảy vào sông Nhuệ.

Bản đồ Hà Nội năm 1873 của nhà địa lý Frederic Romanet du Caillaud.

Một tấm bản đồ khác của Hà Nội năm 1873.

Bản đồ khu vực trung tâm Hà Nội năm 1873 do người Pháp ban hành.

Bản đồ Hà Nội năm 1890.

Thuyền trên dòng sông Hồng, một phương tiện đường thủy quan trọng cho sự phát triển Thăng Long-Hà Nội

Phong cảnh tượng trưng trên dòng sông Hồng gần Hà Nội

Một kiểu làng người Việt dọc theo bờ sông Hồng

Điện Long Thiên chuyển thành trạm lính phòng thủ (1884 – 86). Ảnh- Hocquard. Lúc này dòng sông Tô vẫn còn trong mát uốn lượn quanh Hà Nội và khu vực đầu sông vẫn nổi tiếng trên bến đươi thuyền.

Cửa Bắc thành Hà Nội, nhìn từ phía ngoài, cảnh sắc đã hoang tàn sau khi thành Hà Nội thất thủ và quân Pháp chiếm đóng.

Cầu Giấy gần Hà Nội), nơi ghi dấu những trận giao tranh quân Pháp với quân người Việt, quân Tàu (quân Cờ Đen).

Dẫn trâu đi ra sông, một cảnh que thuộc của làng quê ven sông, hồ vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Vùng lân cận Hà Nội – Sông Tô Lịch

Làng làm nghề giấy cũng nhiều làng nghề khác đòi hỏi dòng nước chảy Tô Lịch gần Hà Nội

Phong cảnh làng bên bờ Hồ Tây và dòng sông Tô Lịch chảy qua.

Bản đồ Hà Nội năm 1898, lúc này thành Hà Nội đã bị phá hủy chỉ còn một số di tích trong đó có cột cờ và Cửa Bắc, nhiều nơi đã bị san lấp để phát triển đô thị theo kiểu Châu Âu trong đó có nhiều đoạn sông Tô Lịch

Hà Nội xưa gọi là Kẻ Chợ bởi tự thân là một cái chợ lớn đáp ứng nhu cầu một thời là kinh đô của những vùng xung quanh. lúc đó giao thông luồng lạch rất quan trọng, nhưng khi đô thị phát triển theo kiểu Châu Âu đã cho lấp dần các ao hồ , ngòi lạch trong khu người Việt (khu phía Đông thành), trong bức ảnh này tại khu chợ Đồng Xuân mới hình thành cho thấy cửa sông vẫn còn dấu tích của bến bãi sông nước một thời.

Trong bộ sưu tập ảnh của ông, có thể đây là những tấm ảnh cuối cùng cho thấy kiến trúc thành còn khá nguyên vẹn. Việc quy hoạch hoàng thành mới được triển khai, thể hiện ở việc trồng cây xanh và làm đường ở khu vực cột cờ Hà Nội.

Con phố mang tên “Rue de France – Nước Pháp” từ bờ sông Hồng đi thẳng vào trung tâm hồ Hoàn Kiếm, tạo nên một con đường mới và sầm uất nhất: Đường Paul Bert, nay là Tràng Tiền.

Con đường đầu tiên mở mang không gian thành phố về phía nam hồ Hoàn Kiếm mang tên vị vua đã ký nhượng Hà Nội cho Pháp – Đồng Khánh – nay chính là phố Hàng Bài.

Đoạn sông bị lấp: Đoạn sông từ Cầu Gỗ đến Bưởi, nay đã bị lấp, chỉ còn lại một vài dấu tích như ở Thụy Khuê (nằm ở mặt sau của tòa chung cư Golden West Lake và một khu dân cư nhỏ ở gần chợ Tam Đa). Và do đó, Tô Lịch không còn thông với sông Hồng nữa. Dòng chảy của đoạn sông đã bị lấp này theo lộ trình sau: từ bên cạnh phố Cầu Gỗ ngược lên phía Tây Bắc (cống chéo) tới Hàng Lược, men theo phía dưới đường Phan Đình Phùng (phía ngoài mặt bắc thành Hà Nội), rồi chảy dọc theo hai phố Thụy Khuê và Hoàng Hoa Thám ngày nay ra đến đầu đường Bưởi nằm ở phía Nam Hoàng Quốc Việt (gặp đoạn sông Tô Lịch ngày nay). Đoạn sông còn lộ thiên ở Thụy Khuê đó còn được gọi là mương Thụy Khuê, nối từ cống Đõ (ở đầu dốc Lafore), chạy tới cống ngầm dưới lòng chợ Bưởi rồi đổ ra sông Tô Lịch ngày nay. Đoạn mương đó đã được thông báo về dự án cống hóa từ cuối năm 2005, dự kiến khởi công vào quý I-2006 nhưng hiện nay vẫn đang bị bỏ dở, khiến người dân sống gần đó đang phải sống trong môi trường nước thải ô nhiễm

Nghề giấy làng Yên Thái – Những nghề gây ô nhiễm và đòi hỏi có dòng sông chảy qua.

Nghề đúc đồng làng Ngũ Xá bên hồ Tây. Những ngưòi phụ nữ đang thực hiện công đoạn chế tạo loại khuôn mẫu từ đất sét – Những nghề gây ô nhiễm và đòi hỏi có dòng sông chảy qua.

Những ngôi làng ven sông cùng với công trình tín ngưỡng cạnh cái ao và ven sông, một cấu trúc điển hình làng dọc sông Hồng và sông Tô Lịch-Ảnh chụp năm 1950

Ảnh chụp năm 1950 cho thấy những dải sông uốn lượn khi đó các con sông Hà Nội giao nhau còn nhiều ở vùng ven và chưa bị ô nhiễm như ngày nay.

Có thể nói sự phát triển của làng nghề không chỉ có vai trò nâng cao mức sống mà còn là dấu ấn truyền thống văn hoá dân tộc tại mỗi thời kỳ. Làng nghề thủ công ở Hà Nội có rất nhiều nguồn gốc khác nhau, những làng nghề có sẵn chiếm phần nhỏ trong tổng số làng nghề. Ða phần đều được di dời từ nơi khác về nhưng trong đó ven sông Hồng, sông Tô Lịch đã để lại nhứng làng nghề nổi tiếng…

Các làng nghề chủ yếu ở Hà Nội như: làng đồ vàng bạc – kim hoàn, làng gốm Bát Tràng, làng đúc đồng Ngũ Xã, làng giấy Yên Thái, những làng hoa, làng vải Ninh Hiệp, làng lụa Vạn Phúc…

Hà Nội trước kia đã nổi tiếng với những làng nghề phong phú, thể hiện qua câu thành ngữ quen thuộc “Hà Nội 36 phố phường”. Theo thời gian, bộ mặt đô thị của khu phố cổ đã nhiều thay đổi, cuộc sống và làng nghề cũng đổi thay, dòng sông Tô đã dần dần biến mất cảnh xưa…, không còn đóng vai trò quan trọng trong giao thương, giao thông tại Thăng Long-Hà Nội như trước đây nữa.

Bản đồ Hà Nội ngày nay đánh dấu dòng sông Tô Lịch bị lấp

Đoạn sông ngày nay: Sông Tô Lịch ngày nay bắt đầu từ phường Nghĩa Đô thuộc quận Cầu Giấy (phía nam đường Hoàng Quốc Việt), chảy cùng hướng với đường Bưởi, đường Láng và đường Kim Giang về phía Nam, Tây Nam rồi ngoặt sang phía Đông Nam và đổ ra sông Nhuệ ở đối diện làng Hữu Từ thuộc xã Hữu Hòa, Thanh Trì.

(1) Ngô Văn Phú (31/05/2009, 13:05 GMT +7). “Tre xanh trong lòng Hà Nội”. Đại Nam nhất thống chí, NXB Khoa học Xã hội, 1971, tập III, trang 177 (bằng Tiếng Việt) (Báo An ninh thủ đô)

Theo Wikipedia

October 12, 2016
Dáng hình Hà Nội qua ảnh xưa và nay

Năm 1805, vua Gia Long lệnh phá bỏ thành cũ, xây lại thành mới nhỏ hẹp hơn rất nhiều so với Hoàng thành các thời vua trước vì cho rằng đây chỉ còn là Trấn Bắc thành.

Thành hình vuông mỗi bề chừng một cây số xung quanh là hào nước sâu. Tường thành xây bằng gạch hộp, chân thành xây bằng đá xanh. Bốn bức tường thành tương ứng với bốn con phố hiện nay là: phố Phan Đình Phùng ở phía Bắc, phố Lý Nam Đế ở phía Đông, phố Trần Phú ở phía Nam, đường Hùng Vương ở phía Tây. Ở trong, giữa hai phố Hoàng Diệu và Nguyễn Tri Phương là khu vực Hành cung.

Thành mở ra 5 cửa: cửa Đông (ứng với phố Cửa Đông), cửa Tây (ứng với phố Bắc Sơn), cửa Bắc (nay vẫn còn), cửa Tây Nam, cửa Đông Nam (tương ứng với đoạn giao phố Điện Biên Phủ và Nguyễn Thái Học).

Năm cửa thành thể hiện rõ trên bản đồ Hà nội đầu thế kỉ 19

Trong thành có nhà Kính Thiên. Phía đông thành là nhiệm sở của Tổng trấn Bắc thành. Phía tây là kho thóc, kho tiền, và dinh bố chính là viên quan phụ trách những kho ấy.

Năm 1812 dựng Cột cờ Hà Nội ở phía nam thành. Trước cột cờ là Hồ Voi, nơi đặt dinh tổng trấn và các Tào thay mặt các Bộ. Có kho, võ miếu, đàn Xã tắc để tế trời đất, nền Tịch điền để làm lễ động thổ hàng năm. Có nhà ngục và nơi pháp trường gọi là Trường hình. Mỗi cửa thành đều có lính đóng, ngoài cửa Nam có Đình Ngang Cấm Chỉ.

Kì Đài và Đoan Môn – phần phía Nam của Hành Cung – nhìn từ phía đường Lý Nam Đế ngày nay

Năm 1831, trong cuộc cải cách hành chính lớn Minh Mạng đã cho đổi tên Thăng Long thành tỉnh Hà Nội. Năm 1835, vì cho rằng thành Hà Nội cao hơn kinh thành Huế, Minh Mạng cho xén bớt 1 thước 8 tấc, thành Hà Nội chỉ còn cao chừng 5m.

Năm 1848, vua Tự Đức cho tháo dỡ hết những cung điện còn lại ở Hà Nội chuyển vào Huế.Cái tên này tồn tại cho đến năm 1888 khi nhà Nguyễn chính thức nhượng hẳn Hà Nội cho Pháp.

Hà Nội 1885
Một góc thành Hà nội – ảnh của Hocquard chụp khoảng 1884 -1885

Người Pháp đổi Hà Nội thành thành phố. Đến khi chiếm xong toàn Đông Dương họ lại chọn đây là thủ đô của Liên Bang Đông Dương thuộc Pháp. Thành Hà Nội bị phá đi hoàn toàn để lấy đất làm công sở và trại lính cho người Pháp. Kì Đài, Đoan Môn, nền điện Kính Thiên, Hậu Lâu, Bắc Môn còn lại đến nay chỉ vì chúng được người Pháp dùng cho mục đích quân sự.

Một bức ảnh hiếm chụp phía trước Đoan Môn thời kì người Pháp phá thành Hà nội.

Và từ đây bắt đầu một công cuộc xây dựng và phát triển Hà nội với tham vọng dựng “một Paris thu nhỏ trong lòng Đông Dương” để thoả nỗi nhớ của người xa xứ. Công cuộc này kéo dài tới đầu những năm 40 của thế kỉ XX.

Bắc Môn

Bắc Môn thời Nguyễn (xây trên nền Cửa Bắc thời Lê) hoàn thành năm 1805, cũng như Đoan Môn kiến trúc Bắc Môn có dạng vọng lâu: Phần thành ở dưới và phần lầu ở trên.

Ảnh thành Cửa Bắc của bác sĩ Hocquard chụp khoảng 1884 -1885. Đã có dấu đạn của pháo thuyền Pháp bắn vào thành năm 1882. Xung quanh thành là một hào nước rộng với một cây cầu dẫn vào cổng thành.

Một bức nữa của bác sĩ Hocquard chụp từ phía trong thành, nơi đã đầy lính Pháp

Sau khi chiếm thành Hà nội Pháp cho đập phá san bằng thành trì, chỉ để lại Cột Cờ, điện Kính Thiên, cung Hậu Lâu, thành Cửa Bắc.Vọng lâu trong bức ảnh này đã bị phá.

Mặt ngoài cổng thành bị bịt kín, ba chữ Chính Bắc Môn trên cổng thành không còn, trên mặt thành là đài quan sát của lính Pháp. Con đường rợp bóng cây hai bên là đường Phan Đình Phùng ngày nay

Thời kì người Pháp khẳng định vị thế của mình. Thành Cửa Bắc được nhìn nhận như một chứng tích chiến thắng: Ba chữ Chính Bắc Môn xuất hiện lại, cổng vẫn bị bịt, nhưng từ phía trong, cho phép nhận ra lối vào thành cũ, hai bức tường bên gợi lại hình dáng thành xưa, và đặc biệt họ gắn lên một tấm biển bằng tiếng Pháp: ” 25 Avril 1882. Bombardet de la Citadele par les Cannonieres “Suprise” et “Fanfare”.

Ba chữ “Chính Bắc Môn” trên cổng thành

Hậu Lâu

Hậu Lâu là một toà lầu xây phía sau cụm kiến trúc điện Kính Thiên. Tuy ở sau hành cung nhưng lại là phía bắc, được xây với ý đồ phong thuỷ giữ yên bình phía bắc hành cung, nên mới có tên là Tĩnh Bắc lâu và còn có tên là Hậu lâu (lầu phía sau).

Theo một vài tài liệu Hậu Lâu cũ đã bị đổ nát trong thời kỳ Pháp xâm lược vào năm 1876, sau người Pháp đã cải tạo, xây lắp để lấy chỗ ở và làm việc của quân đội Pháp. Liệu đó có phải là lý do mà trong vô số những bức bưu ảnh chụp thành cổ Hà nội của người Pháp không thể tìm thấy một bức nào chụp Hậu Lâu.

Điện Kính Thiên

Trung tâm của Cấm thành là Điện Kính Thiên, nằm trên trục chính tâm (đường Thần Đạo) theo hướng Nam – Bắc: Kì Đài, Đoan Môn, Điện Kính Thiên, Hậu Lâu và Bắc Môn. Không còn nhiều, nhưng đó chính là dấu xưa còn lại của nơi tập trung quyền lực cao nhất của hầu hết các vương triều phong kiến Việt Nam

Năm 1010, sau khi dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long, vua Lý Thái Tổ đã dựng điện Càn Nguyên tại vị trí núi Nùng tức Long Đõ (Rốn Rồng), nơi hội tụ khí thiêng non sông theo quan niệm phong thuỷ cổ truyền. Đến 1029, vua Lý Thái Tông mở mang thêm và đổi tên thành Thiên An. Sang đời Trần, điện được giữ nguyên tên. Đến đời Lê, điện mới có tên là Kính Thiên. Đó là cung điện quan trọng bậc nhất, nơi tiến hành các nghi lễ long trọng nhất của triều đình, nơi tiếp sứ giả nước ngoài, nơi thiết triều bàn những việc quốc gia đại sự. Nhà Nguyễn lên ngôi, Thăng Long từ vị trí Kinh đô của quốc gia trở thành trấn thành rồi tỉnh thành, điện được gọi là Long Thiên và trong suốt thời nhà Nguyễn, đây được xem là hành cung phía Bắc của các vị vua mỗi khi có việc từ Huế ra Bắc Hà.

Bức ảnh quý chụp Điện Kính Thiên từ Đoan Môn trên cho thấy con đường lát gạch dẫn đến sân điện và thềm điện.

Post lại bức ảnh Điện Kính Thiên của Hocquard. Ngăn cách giữa điện Kính Thiên và khu vực phía Hậu Lâu đằng sau là một bức tường có trổ hai cổng đối xứng nhau. Trong ảnh cổng phía Đông đựợc chụp rõ (trong vòng tròn mầu vàng),còn cổng phía Tây bị khuất trong bóng cây)

Cổng phía Đông nằm vuông góc với đường nguyễn Tri Phương

Bức cận cảnh cho thấy lính Pháp đã đồn trú tại đây. Hocquard viết: ” Chính tại nơi đây các chiến hữu của Francis Garnier đến trú ẩn sau khi người cầm đầu của bọn họ bị giết chết. Với một số lượng ít ỏi, những chiến hữu ấy không đủ sức bảo vệ được nhiều dặm thành ngoài của Hoàng thành nên họ phải trú thân vào cả trong trung tâm này trước đã. Rồi ngay sau đó họ cũng phải rời bỏ luôn cả chiến tuyến thứ hai vẫn còn rất rộng, và vội vàng xây chung quanh nền đất của ngôi Chính điện một bức tường gạch có trổ các lỗ châu mai..”

Còn đây là một bức vẽ miêu tả sự canh gác của lính Pháp trong khu vực điện

Năm 1886, quân Pháp đã phá toàn bộ hành cung và xây dựng một toà nhà 2 tầng ngay trên chính nền điện Kính Thiên để làm Bộ chỉ huy pháo binh.

Rồng đá Điện Kính thiên

Khi Thủ đô được giải phóng, tòa nhà chỉ huy pháo binh xưa kia được sửa sang và trở thành nhà làm việc của các lãnh đạo Bộ Quốc phòng – Bộ Tổng tham mưu như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Văn Tiến Dũng (toà nhà được gọi là nhà Con Rồng)

Di tích điện Kính Thiên hiện giờ chỉ còn nền điện và thầm bậc với phía trước là đôi rồng đá thời Lê dài 5.3m, chín khúc trong thế trườn xuống từ thềm điện, và hai bờ thềm bậc tạc mây lửa và hoa lá cách điệu (tạc năm 1467)

Và một đôi rồng đá tạc thời Hậu Lê dài 3.4m ở phía sau điện.

Cổng phía Đông dẫn vào nơi trước đây là điện Kính Thiên. Đã xuất hiện những toà nhà kiến trúc Pháp là sở chỉ huy pháo binh.

Thềm điện kính thiên

Ở hướng chụp này đã thấy phía trước là cổng phía Đông dẫn ra đường Hoàng Diệu ngày nay

Thềm điện kính thiên

Xe ngựa, xe kéo, nón mê, nón quai thao, và trang phục nhà binh – những hình ảnh thấy rất nhiều trên những tấm bưu ảnh thời thuộc địa

Nhìn lại toàn cảnh con đường chạy ngang trước điện từ cổng phía Tây

Cổng phía Tây dẫn ra đường Hoàng Diệu

Đoan Môn

Đoan môn là một trong năm di tích còn lại của thành Hà nội, nằm trên đường Hoàng Diệu. Về quy hoạch tổng thể, kinh thành Thăng Long gồm ba vòng thành: La Thành rộng lớn bao quanh phía ngoài, tiếp đến là Hòang Thành, trong cùng là Cấm Thành nơi ở của Hoàng Đế. Đoan Môn là lần cửa trong cùng dẫn vào cung vua.

Đoan Môn hiện còn tương đối nguyên vẹn. Di tích nằm ở phía nam của điện Kính Thiên, thẳng trục với Cột cờ Hà Nội. Đoan Môn được xây dựng theo chiều ngang, vật liệu chủ yếu là gạch vồ, loại gạch phổ biến của thời Lê (thế kỷ XV) và đá cuốn vòm cửa. Khảo cổ đã đào thám sát và xác định chắc chắn Đoan Môn còn lại hiện nay được xây dựng từ thời Lê, đến thời Nguyễn có sửa sang.

Hình ảnh thành Hà nội với cổng phía Nam (Đoan Môn) của bác sĩ Hocquard chụp khoảng 1884-1885

Bức bưu ảnh chụp Đoan Môn từ hướng đường Hoàng Diệu ngày nay

Đoan Môn – từ phía đương Nguyễn Tri Phương

và từ hướng Cột cờ Hà Nội với con đường ngày nay mang tên Nguyễn Tri Phương

Những bức ảnh toàn cảnh Đoan Môn từ phía ngoài như thế này giờ không thể chụp được bởi toàn bộ mặt thành bị che khuất bởi Sân vận động Cột cờ và Trung tâm Thể dục Thể thao Quân đội

Đoan Môn – Thang gạch lên Vọng lâu

Kì đài

Cột cờ Hà Nội được xây dựng (từ năm 1805 đến 1812) dưới triều nhà Nguyễn là một trong những công trình kiến trúc ít ỏi thuộc khu vực thành Hà Nội có may mắn thoát khỏi sự phá hủy do chính quyền đô hộ Pháp tiến hành trong ba năm 1894 – 1897.

Bức bưu ảnh vẽ toàn cảnh thành Hà nội từ phía đường Trần Phú ngày nay cho thấy phía trước Kì Đài có một hồ nước rộng – Hồ Voi – nay là công viên với tượng ông Lenin đứng. Dòng chú thích cho biết thời điểm đó thành Hà nội đã bị người Pháp biến thành khu quân sự ( Tonkin: Mirador, Porte de l’ artellier, et caserne de la Citadelle d’Hanoi – Bắc Bộ: Tháp canh, Cổng thành, trại lính)

Với chiều cao đáng kể, Cột cờ được nhà binh Pháp khi đó dùng làm đài quan sát và trạm thông tin liên lạc giữa ban chỉ huy với những đồn bốt xung quanh, ban ngày dùng làm tín hiệu, ban đêm dùng đèn.

Cột cờ gồm ba tầng đế và một thân cột. Các tầng đế hình chóp cụt, nhỏ dần, chồng lên nhau, xung quanh xây ốp gạch. Có hai thang gạch dẫn lên tầng một ( thang phía Tây – hướng ra đường Hoàng Diệu và thang phía Đông hướng ra đường Nguyễn Tri Phương).

Những bức ảnh dưới chụp Cột cờ Hà nội từ phía đường Hoàng Diệu qua các thời kì:

(Còn nữa)

Theo Nhan’s Blog

October 11, 2016
Bất ngờ với sự đổi thay của Hà Nội Xưa và Nay

Loạt ảnh Hà Nội xưa & nay

60 năm đã qua kể từ ngày quân ta vào tiếp quản Thủ đô, mở ra một thời kỳ tự do, phát triển cho Hà Nội. Nhiều bức ảnh tư liệu được ghi lại vào thời điểm ấy ở các công trình đến nay vẫn còn hiện diện.

Mời bạn đọc cùng ngắm lại những địa danh lịch sử ấy của Hà Nội sau 60 năm phát triển cùng đất nước:

(Ảnh sưu tầm)

Cổng Đoan Môn

(Ảnh sưu tầm)

Phố Tràng Tiền dẫn thẳng ra Nhà Hát Lớn Thành phố Hà Nội.

(Ảnh sưu tầm)

Đường dẫn lên Cầu Long Biên

(Ảnh sưu tầm)

Cột cờ Hà Nội

(Ảnh sưu tầm)

Nhà Hát Lớn Thành phố Hà Nội

(Ảnh sưu tầm)

Cầu Long Biên – nơi chứng kiến những lính Pháp cuối cùng rút khỏi Hà Nội.

(Ảnh sưu tầm)

Bốt Hàng Trống (Trung tâm chỉ huy của cảnh sát Pháp ở Hà Nội) – nay là trụ sở Công an quận Hoàn Kiếm.

(Ảnh sưu tầm)

Đài phun nước tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.

(Ảnh sưu tầm)

Một góc Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục.

Xuân Phú

September 16, 2016
Ảnh đời thường Hà Nội những năm 90

Ảnh đời thường Hà Nội những năm 90

Những thứ rất đời thường , giờ trở thành vô giá

August 11, 2016
Người mẫu thời trang Hà Nội xưa

Thăng Long – Hà Nội không chỉ là trung tâm kinh tế mà còn là trung tâm văn hóa lớn nhất nước từ thế kỷ thứ X đến thế kỷ XIX. Cuối thế kỷ XIX, nửa đầu thế kỷ XX, Hà Nội là một trong hai thành phố chịu ảnh hưởng thời trang phương Tây và cũng là nơi các nghệ nhân sáng tạo ra các mốt quần áo độc đáo và đẹp. Tuy nhiên, mãi đến những năm 1930, Hà Nội mới xuất hiện những người mẫu thời trang chuyên nghiệp.

Từ không chuyên

Năm 1902, Hà Nội trở thành đô thị trung tâm của Đông Dương (bao gồm Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Lào và Campuchia). cũng trong năm này, Toàn quyền Đông Dương quyết định tổ chức hội chợ lần đầu tiên. Tham dự hội chợ không chỉ có các nước trong khu vực mà còn có các nước châu Phi là thuộc địa của thực dân Pháp. Tại hội chợ, lần đầu tiên người ta tổ chức cuộc thi hoa khôi cho các cô gái Việt Nam. Trong cuộc thi, thí sinh bắt buộc phải mặc áo dài Tố Nữ kiểu Hà Nội (áo có 5 thân và cài 5 khuy) bằng chất liệu lụa, sa tanh, sồi… với nhiều màu sắc khác nhau do các nhà may có tiếng ở Hà Nội thiết kế. Áo dài Tố Nữ của ông “phó Dùi” ở phố Hàng Điếu là lựa chọn đầu tiên của ban tổ chức vì “phó Dùi” có vài chục thợ đàn em chuyên may cho các bà lớn và nhà giàu Hà Nội. Rất tiếc thời kỳ này, báo chí tiếng Pháp (chưa có báo tiếng Việt) chủ yếu tập trung vào ngợi ca thành tựu của hội chợ nên không nêu rõ ai là người đăng quang hoa khôi. Và cho dù mặc áo dài Tố Nữ chỉ là một phần thi nhưng điều đó cũng có thể khẳng định các cô tham gia thi hoa khôi chính là những người mẫu không chuyên đầu tiên.

Áo dài Le Mur Cát Tường.

Thực ra, dưới các triều đại phong kiến, đám vợ con quan, các bà, các cô nhà giàu đi chơi hội ăn mặc diêm dúa, đeo vòng, xuyến, nhẫn… thì họ cũng đã là các người mẫu thời trang không chuyên rồi. Trong “Vũ Trung tùy bút”, Phạm Đình Hổ mô tả cung cách ăn mặc của các bà, các cô giàu có: “Họ mặc nhiều kiểu quần áo lạ mắt khiến dân chúng trong vùng không ngớt trầm trồ, các kiểu váy áo lạ, đẹp mắt này do các thợ may giỏi đất Thăng Long sáng tạo ra”. Còn cuốn “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ” (xuất bản năm 1892), tác giả là viên bác sỹ Hocquard viết về thợ may Hà Nội như sau: “Chỉ cần đưa mẫu cho họ lập tức họ sẽ may cho bạn những bộ quần áo kiểu Pháp đẹp không thua kém gì may ở Paris”.

Chiến tranh thế giới lần thứ I (1914-1918) xảy ra ở châu Âu nên kế hoạch 2 năm tổ chức hội chợ Đông Dương một lần bị hủy bỏ. Kết thúc chiến tranh, đốc lý Hà Nội khi đó là Dierre Parquier có sáng kiến đứng ra tổ chức hội chợ Hà Nội để tạo cơ hội cho các nhà công thương thành phố trưng bày hàng hóa. Và cũng như hội chợ Đông Dương, hội chợ Hà Nội cũng tổ chức thi hoa khôi và trình diễn thời trang. Tuy nhiên, cuộc thi hoa khôi tại các hội chợ ở Hà Nội phải ngừng lại vào năm 1939 khi phát xít Đức tấn công Ba Lan, mở màn cho Chiến tranh thế giới lần thứ II.

… đến chuyên nghiệp

Đầu những năm 1930, lớp thanh niên trí thức, tân học đua nhau “bỏ cũ theo mới” bỏ Nam phục, theo Âu phục để “cải cách lối sống”. Với phụ nữ thì phong trào “tân thời” lan rộng khắp Hà Nội. Có cả những câu chê bai chị em chạy theo “tân thời”:

Tân thời chẳng đáng là bao
Hai xu đôi guốc, một hào đôi hoa
Cái quần lĩnh tía hào ba
Cái áo hào rưỡi thế ra tân thời.

Năm 1933, nhà văn Nguyễn Công Hoan có truyện ngắn mang tên “Cô Kếu – gái tân thời” trong đó có đoạn “Cô Bạch Nhạn buồn lắm vì cổ hủ hết cách. Ấy thế cũng mang tiếng là con gái Hàng Đào! Các bạn cô, cô Bích Ngọc thì đã được mặc quần trắng và áo sáu khuy. Cô Song Khê đã được cạo răng. Đến ngay như cô Mộng Lê mà bà cụ cũng chịu để cho đánh phấn và mặc áo màu nữa là! Ức nhất là quanh năm cô chỉ được mặc đồ thâm như người có trở, trông tối sầm như bà cụ”. Mặc kệ, những chê bai chỉ trích, các cô vẫn cứ mê “tân thời” vì “Ở đời này cứ ăn mặc theo lối cổ thì bất quá lấy được anh giáo học là cùng. Những thằng Cao đẳng nó chỉ ưa tân thời thôi”.

Xu hướng này lại được cộng hưởng bởi chủ trương “vui vẻ trẻ trung” do người Pháp khởi xướng đã làm thay đổi cơ bản quan niệm về trang phục ở Hà thành. Từ năm 1934 trở đi, phong trào Âu hóa thời trang càng sôi nổi khắp Hà thành với những mẫu “y phục tối tân” rất “văn minh” mà nhà văn Vũ Trọng Phụng đã mô tả trong tiểu thuyết Số Đỏ “Đây là cái áo ỡm ờ… Đây là cái quần hãy chờ một chút! Đây là cái áo lót hạnh phúc! Đây là cái cooc xê ngừng tay!”. Và áo dài Le Mur của nhà may Cát Tường như giọt nước tràn ly làm thời trang nghiêng hẳn về phía “tân thời”.

Cát Tường học Mỹ thuật Đông Dương, ra trường không có việc làm, rỗi rãi thời gian ông lân la xóm cô đầu Khâm Thiên và cũng chính tại đây ông đã cải tiến và cho ra đời chiếc áo dài Le Mur. Ban đầu nó không được các cô con gái nhà lành chấp nhận vì cổ áo khoét rộng, có kiểu thì hình lá sen, thân áo bó sát người để nhô ra bộ ngực. Còn cái quần thì từ lĩnh thâm, lĩnh tía bồng đã “Âu hóa” thành quần sa tanh trắng. Để chiếc áo đi vào đời sống, Cát Tường đã nhờ các cô đầu ở Khâm Thiên mặc thử đi ra phố và vô hình trung, cô đầu Khâm Thiên cũng chính là những người mẫu không chuyên. Để áo Le Mur được nhiều người biết đến, Cát Tường đã bắt chước giới thời trang Paris mời cô gái có khuôn mặt đẹp toát lên vẻ sang trọng có tên là Ái Liên ( sau này là nghệ sỹ cải lương nổi tiếng) quảng bá áo dài Le Mur. Như vậy bước đầu có thể khẳng định, Ái Liên là một trong ba người mẫu chuyên nghiệp đầu tiên ở Hà Nội.

Cũng trong thời gian này, họa sỹ Lê Phổ dựa trên những nét phá cách của cát Tường cũng sáng tạo ra kiểu áo dài của riêng mình với nét đằm thắm và kín đáo hơn so với Le Mur. Cháu gái của Lê Phổ là Marie Nghi Xương có hiệu may ở số 4 phố Nhà Thờ đã tung ra các kiểu áo dài theo thiết kế của chú mình. Để gây tiếng vang, hiệu may này đã mời Lý Lệ Hà (cô này có thân hình gọn, khuôn mặt đẹp và gợi cảm, sau này là người tình của vua Bảo Đại) mặc áo dài Lê Phổ vào sàn nhảy. Cùng với Ái Liên, Lý Lệ Hà cũng là người mẫu thời trang chuyên nghiệp.

Còn người mẫu thứ ba là Trần Văn Chức nhà ở phố Hàng Đường. Thích ăn diện theo các mốt quần áo xuất hiện ở Pháp du nhập vào Việt Nam. Hằng ngày Chức đi bộ theo phố Hàng Ngang, Hàng Đào ra quán cô Thược ở Bờ Hồ uống cà phê và phì phèo thuốc lá thơm. Chủ hiệu may ở phố Hàng Ngang là Phan Đồng Giang thấy Chức có dáng vóc phù hợp với các loại quần Âu và áo sơ mi do mình may đã mời Chức làm ma nơ canh sống cho cửa hàng. Chức đồng ý và vào ngày thứ bảy, chủ nhật, anh mặc quần áo do nhà may Phan Đồng Giang thiết kế ra đứng trước cửa hiệu sau đó đi dọc con phố này rồi lại trở về hiệu. Hai hiệu may Lê Thuận Quế và Lê Thuận Khoát ở phố Hàng Đào thấy vậy cũng mời Chức làm ma nơ canh. Hồi đó Hà Nội có câu “Nhất Chức, nhì Vân, tam Trân, tứ Khánh” nghĩa là bốn anh chàng thuộc loại đẹp trai, biết cách ăn bận thời trang. Nổi tiếng, Chức được nhiều cô gái mê mẩn. Một lần Chức đi chơi hội Lim thấy các liền chị xinh xinh đã tán tỉnh bỡn cợt, bị các liền anh ghen tuông mách trai làng và lập tức Chức bị trai làng nhốt vào rọ lợn treo lên cây.

Sau hòa bình (1954), chế độ mới quan niệm khác về thời trang và người mẫu thời trang nên không còn ai làm mẫu cho các nhà may. Và nghề này mãi đến những năm cuối thế kỷ XX mới xuất hiện trở lại.

Nguyễn Ngọc Tiến

Hà Nội m

August 8, 2016
Người Thăng Long xưa phòng hỏa hoạn ra sao

Trích cuốn “A supplement to the Voyages Round the World”, William Dampier, 1688.

William Dampier là một nhà hàng hải viết rất nhiều sách về du hành khám phá, trong đó có Việt Nam!

Tranh vẽ Thăng Long Kẻ Chợ

1. Dân Kẻ Chợ xây lò tránh lửa để chứa đồ

Thành Phố Thủ Đô Cachao (Kẻ Chợ tức Thăng Long Hà Nội xưa), nằm trên vùng đất cao cách bờ biển 80 dặm, trên bờ Tây của con sông, và nằm trên một vùng đất khá bằng phẳng, nhưng hơi cao lên, cũng trống như thế, không có tường, bờ, hay hào.

Ở Cachao có lẽ có khoảng 20000 nhà. Những ngôi nhà này thường là thấp, tường của chúng làm bằng bùn, lợp mái tranh, nhưng cũng có nhà xây bằng gạch, lợp ngói phẳng (pan-tiles). Phần lớn những ngôi nhà này có vườn (yard), hoặc sân sau (back-side). Trong mỗi vườn ta có thể thấy một kiến trúc nhỏ có vòm xây gần giống cái lò (oven), cao khoảng 6 foot, có miệng ở dưới đất. Nó được xây từ đầu đến chân bằng gạch, bên ngoài trát một lớp dày bùn đất. Nếu nhà nào không có vườn, thì họ cũng vẫn có lò như thế này, nhưng nhỏ hơn, đặt ở giữa nhà. Rất ít nhà trong thành phố không có một cái.

Công dụng của nó là để ném đồ quý vào trong khi có cháy: vì những ngôi nhà thấp lợp tranh này rất dễ cháy, nhất là vào mùa khô, chỉ thoáng cái là tiêu hủy rất nhiều nhà, nên thường là họ có rất ít thời gian để nhét đồ vào các cái lò vòm này, mặc dù là rất gần thôi.

==========================================

2. Cách chữa cháy

Vì ai cũng có cái sáng chế này để gìn giữ đồ của riêng mình, chính quyền đã cẩn thận ban bố các biện pháp cần thiết được dùng để tránh hỏa hoạn, hoặc chữa cháy trước khi nó lan rộng. Đầu mùa khô mỗi một người phải đặt một chum nước lớn trên nóc nhà, sẵn sàng đổ xuống khi có cháy. Ngoài ra, mỗi người còn phải có một cái gậy dài, có đồ đựng (basket or bowl) ở đầu để múc nước dập lửa. Nếu lửa quá to khiến cả hai phương án trên đều thất bại, thì họ phải cắt các sợi dây buộc mái tranh, cho nó tuột từ xà xuống đất. Việc này không khó, vì mái tranh này không lợp như mái của chúng ta, cũng không được buộc bằng từng cái lá riêng như ở Tây Ấn và nhiều vùng ở Đông Ấn, nơi người ta lợp mái bằng lá cọ; mà được ghép thành từng tấm rộng 7 – 8 foot vuông, trước khi đặt lên mái, nên chỉ cần 4 – 6 tấm tùy độ lớn của nhà là đủ lợp một bên mái; và những tấm này chỉ được buộc ở một vài chỗ trên khung nhà thôi (rafters and rattans), dễ dàng một lúc cắt được và thả nửa tấm lợp mái. Những tấm này cũng tốt hơn mái tranh rời (loose thatch), vì chúng dễ xử lý hơn, trong trường hợp có cái nào rơi lên hoặc rơi cạnh cái lò chứa đồ; chúng dễ dàng được kéo đi nơi khác. Các nhà liền kề theo cách này có thể được tháo mái nhanh chóng, trước khi lửa lan đến, và các tấm tranh được mang đi, hoặc không thì cũng để cho cháy hết. Để làm thế mỗi người có một cây gậy hoặc cây tre đặt ở cửa, có lưỡi câu liêm (cutting hook) ở đầu, chuyên dùng để tháo mái nhà; và nếu có người nào không có chum nước, gậy múc nước, câu liêm trong nhà, thì sẽ bị phạt nặng vì sự xao lãng này. Họ rất nghiêm túc trong việc này; vì ngay cả khi đã cẩn trọng đến vậy mà họ vẫn rất hay gặp hỏa hoạn.

Nguồn: daivietcophong.wordpress.com

July 30, 2016
Ngẩn ngơ một Hà Nội nên thơ qua ảnh phim siêu đẹp

Bạn sẽ được ngắm nhìn một Hà Nội thật khác, yên bình, sâu lắng và nhẹ nhàng trong những ngày cuối thu.

Qua từng bức ảnh phim, Hà Nội hiện lên đúng như những gì người ta từng nói về Thủ đô: cổ kính, hoài niệm, chầm chậm, không xô bồ và vô cùng giản dị. Từng góc phố, bức tường, từ con đường cho tới ngõ nhỏ đều hiện lên sự bình dị tới an yên. Vẻ đẹp thành phố được cậu bạn trẻ lưu giữ toàn bộ vào những bức hình, cuộc sống dường như chậm hơn, đáng yêu và thân thuộc hơn bao giờ hết.

Được biết, chủ nhân của loạt ảnh cổ điển về Hà Nội từng là sinh viên của trường ĐH Ngoại thương Hà Nội, tên Chu Đức Anh. Từ lâu, Đức Anh đã ấp ủ một bộ ảnhphim về Hà Nội không màu mè, hoa mĩ, là nơi bình yên đã nuôi anh trưởng thành.

Mùa thu trên con đường ven hồ. (Ảnh: Internet)

Chiều hoàng hôn trên hồ Tây. (Ảnh: Internet)

Cột cờ Hà Nội. (Ảnh: Internet)

Một Hà Nội cổ kính và yên bình. (Ảnh: Internet)
Theo Hanoiiplus

July 12, 2016