Tag: Hà Nội xưa

  • Cung cách ngồi của người Việt Xưa

    Cung cách ngồi của người Việt Xưa

    Như đã từng đề cập trong bài về sập, phản, chõng, người Việt thời xưa thường có thói quen ngồi rất đặc trưng và phổ biến: ngồi bệt – tức là ngồi trên một mặt phẳng có diện tích rộng như sập ,phản hay sàn (trải chiếu). Dựa vào các tư liệu tranh ảnh và việc quan sát thói quen sinh họat người dân thời Lê, Nguyễn ta có thể thấy rõ điều này. Thường nhật khi ăn uống, nghỉ ngơi, giải trí v.v. người Việt đều ngồi trên sập, phản, có những dịp như khi ăn cỗ, ăn lễ thì người ta còn trải chiếu lên sàn đất, sàn gạch mà ngồi.

    Ngoài ra, cùng với việc ngồi sập, người Việt – nhất là giới quý tộc – còn thường sử dụng gối xếp để tựa tay, tựa lưng lên tránh mỏi lưng. Gối xếp thường có dạng các lớp gối hình hộp gắn liền nhau, khi dùng thì xếp chồng rồi tựa tay lên (cũng có khi gối tựa có dạng một khối liền, nhưng chủ yếu vẫn là gối dạng gối xếp)

    Về tập tục này, dù hiện chỉ còn tranh ảnh thời Lê và Nguyễn còn khắc họa lại, ta cũng có thể suy về thời Lý Trần, thậm chí thời kỳ sơ khởi cũng không có nhiều điểm khác biệt, vì phong thái cung cách này mang đậm tính thói tục bản địa, nếu khác thì có chăng là hình dáng, họa tiết của sập, chiếu mà thôi.

    “An Nam Chí Lược” – Quyển 1 – chương “Phong tục” chép về thói quen tập tục của người An Nam thời Trần rằng: “Dân văn thân hiệu Ngô Việt chi tục… Địa thử nhiệt, hiếu dục ư giang, cố tiện đan thiện thủy. Bình cư bất quán, lập nghĩa thủ tịch tọa bàn song túc,” dịch nghĩa – “Dân vẽ mình bắt chước tục người Ngô, người Việt… vì khí hậu nóng nực, dân ưa tắm ở sông, nên họ chèo thuyền và lội nước rất giỏi. Ngày thường không đội mũ, đứng thì vòng hai tay, ngồi thì trải chiếu xếp bằng hai chân.”

    Cung cách ngồi của người Việt Xưa

    Trích đoạn trong An Nam Chí Lược Quyển 1 chương “Phong tục” (phần bôi màu): Bình cư bất quán, lập nghĩa thủ tịch tọa bàn song túc” – Ngày thường không đội mũ, đứng thì vòng hai tay, ngồi thì trải chiếu xếp bằng hai chân.

    “Tập du ký mới và kỳ thú về vương quốc Đàng Ngoài” chép về thói quen ngồi của người thời Lê rằng “Họ bắt hai chân chéo lại như thợ may của ta (Pháp) ngồi vậy. Trong nhà có những vị vương hầu, trong phòng khách có một hậu cung (alcove) có một cái bệ cao hơn mặt đất khoảng 30 cm. Trên bệ trải một chiếc chiếu có sợi nhỏ như những sợi chỉ, họ không có tục trải thảm lên sàn như những xứ khác ở châu Á… Chiếu hình vuông, rộng độ tám, chín aunes, nhẵn và mềm như nhung. Người ta dùng chiếu này để trải lên bệ nơi các quan ngồi…”

    Về tục ngồi sập của thời Nguyễn, vùng Nam Kỳ thì: “Ngày 2/9/1822, Crawfurd đã gặp một hoạn quan giữ chức “Governor of Saigon” (có lẽ là Lê văn Duyệt ?) và tả một cuộc gặp gỡ khá tường tận: “Giữa phòng, trên một cái sập cao hơn thường lệ, là viên “Tổng trấn” ( ?) đang ngồi chễm chệ. Chúng tôi tiến lên cúi chào, ông ta cứ ngồi yên không đáp lễ. Sau đó người ta chỉ cho chúng tôi ngồi xuống dẫy ghế bên phải ông ta, ghế bên trái dành cho viên quan cao cấp bậc nhì trong phòng, những người khác đứng đằng sau hoặc ngồi trên một cái sập khác.” (Crawfurd , trang 216-217)

    Cung cách ngồi của người Việt Xưa

    Ảnh so sánh cung cách ngồi tiêu biểu của nữ quý tộc các nước Trung, Nhật, Việt, Hàn.

    Qua thói quen ngồi bệt này (cũng như với tục đi võng, vác kiếm…), ta cũng có thể hiểu rõ hơn về quan điểm, phương thức học hỏi văn minh nước khác của cha ông thuở trước: Dù kiểu dáng đồ cụ, phục trang có ảnh hưởng phong cách tạo tác của Trung Quốc, dù hoa văn họa tiết có học hỏi của Trung Quốc, thì với việc lưu giữ cái thói tục đặc trưng của mình, nhất quán qua các thời đại, phổ biến trong mọi tầng lớp, thì văn hóa Việt vừa mang đậm màu sắc phương Đông, mà vẫn tạo nên bản sắc rất độc đáo riêng biệt của dân tộc mình. Đó chính là cái tinh hoa văn hóa, là điểm tiến bộ của cha ông mà nay chúng ta phải học hỏi và kế tục vậy.

  • Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Bộ ảnh quý về đời sống người Việt Nam cách đây gần một thế kỷ!

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Triển lãm dựa trên những tư liệu ảnh đã được giới thiệu trong triển lãm tại Bảo tàng Cernuschi, Paris (Pháp) đầu năm 2014 nhân kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Tư liệu gồm 4 phần: Hoạt động khảo cổ của EFEO tại Việt Nam đầu thế kỷ 20; EFEO xây dựng bảo tàng tại Đông Dương; Cuộc sống ở Việt Nam đầu thế kỷ 20; Lễ tế đàn Nam Giao.

    Ảnh trên là những gánh hàng rong phục vụ kỳ thi hương ở Nam Định năm 1915. Ở phía sau là bức tường bao quanh trường thi và một giám thị ngồi trên ghế cao giám sát kỳ thi.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Những người phụ nữ bán hàng gánh, thúng, mủng ở Hà Nội trước đây. Phía sau có một chị đội nón ba tầm làm bằng lá gồi.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Cảnh lấy nước trên đường phố Hà Nội vào khoảng đầu thế kỷ 20.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Người đàn ông trên bè cá ở làng Chọi, xã Khúc Xuyên, Bắc Ninh. Phía sau là cầu Chọi, cây cầu đặc biệt xây trên những cột cao có mái che lợp ngói. Ảnh được chụp năm 1937.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Đèn lồng bày bán trong dịp Tết Trung thu trên phố Hàng Mã (Hà Nội) năm 1926.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Những cô đồng ở đền Ghềnh (Phú Viên, Hà Nội) thờ Thánh Mẫu Thoải.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Một đám rước tại hội Gióng (Phù Đổng, Hà Nội) năm 1930. Lễ hội này được duy trì, không có nhiều thay đổi cho đến ngày nay.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Hàng rong trước cửa đền Phù Đổng (Hà Nội) trong hội Gióng năm 1930.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Ảnh chụp một đám tang năm 1941. Xe tang là loại xe có mái che, quây kín bằng những tấm màn làm bằng lụa thêu, đòn cáng có hình dạng con rồng.

    Qua ống kính của Leon Busy, một trung úy quân đội Pháp, Hà Nội ở thế kỷ 20 trong khi nhà giàu quần là áo lượt thì dân nghèo thiếu ăn thiếu mặc.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Năm 1909, Albert Kahn, một chủ nhà băng người Pháp, tiến hành kế hoạch đầy tham vọng là xây dựng kho tư liệu ảnh màu cho các dân tộc trên thế giới. Leon Busy, trung úy hậu cần quân đội Pháp, được giao chụp ảnh ở Việt Nam. Từ năm 1914 tới năm 1917, Busy đã chụp hơn 1.700 bức ảnh. Khoảng 60 bức ảnh của ông đang được trưng bày trong triển lãm Hà Nội sắc màu. Trong ảnh là một cô gái đang têm trầu.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Leon Busy khá ưu ái thiếu nữ đang soi gương trong hình, cô đã xuất hiện trong 16 bức ảnh màu của ông.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Trong từng bức ảnh, nổi bật lên sự khác biệt giai cấp qua trang phục, đồ đạc. Người nhà giàu mặc lụa là gấm vóc, đồ gỗ trong nhà được chạm khảm tinh xảo.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Một ông nhà giàu sửa soạn hút thuốc.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Quần áo và dép của một bà đồng có nét khác biệt rõ rệt với trang phục của các giai cấp tầng lớp trên.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Bốn mẹ con người ăn mày mù lòa ngồi cạnh hàng rào dứa gai xin lòng thương của phật tử tới chùa.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Người ăn mày bị bệnh phong mong manh trong chiếc khố ngồi nơi vệ đường.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Leon Busy còn chụp nhiều ngành nghề khác như nghệ nhân vẽ tranh Hàng Trống.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Ông đồ vận áo the nâu, quần trắng, khăn thếp có học trò mài mực giúp.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Những người buôn bán, dân thường ăn mặc giản dị, áo the khăn vấn gọn gàng. Từ xưa, người dân Hà Nội đã có thói quen ăn hàng dù quán rất đơn giản. Chiếu phủ lên nền đất làm chỗ ngồi, bàn được làm bằng tre, đồ ăn có mẹt đậy.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Người đứng bán hoa quả trước cửa đền Ngọc Sơn.

    Cuộc sống Việt Nam hơn 100 năm trước

    Nghề bật bông xưa được làm ngay ngoài trời. Thời kỳ người dân còn nghèo, nghề “làm mới” chăn bông rất phát đạt.
    Nguồn: VNExpress.net